Một cuộc chiến tranh thương mại quy mô lớn đang có nguy cơ bùng phát khi các biện pháp thuế quan mới của chính quyền Mỹ gây ra hàng loạt phản ứng mạnh mẽ tương tự từ các quốc gia chịu ảnh hưởng từ mức thuế mới này.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau tuyên bố: “Tối nay, tôi xin thông báo, Canada sẽ quyết định áp thuế 25% lên hàng hóa của Mỹ trị giá lên tới 155 tỷ CAD. Mức thuế này sẽ áp thuế ngay lập tức đối với hàng hóa trị giá 30 tỷ CAD vào ngày 4/2, sau đó 21 ngày sẽ đánh tiếp vào hàng hóa trị giá 125 tỷ CAD”.

Ông Trudeau tối 1/2 (sáng 2/2 giờ Hà Nội) thông báo kế hoạch áp thuế trả đũa Mỹ theo hai giai đoạn, với tổng giá trị hàng hóa Mỹ bị ảnh hưởng là khoảng 155 tỷ CAD (hơn 106,5 tỷ USD). Trong giai đoạn một, lệnh áp thuế 25% sẽ tác động đến 20,5 tỷ USD hàng hóa Mỹ xuất khẩu sang Canada bắt đầu từ ngày 4/2. Giai đoạn hai sẽ được triển khai trong 21 ngày, tác động đến khoảng 86 tỷ USD hàng hóa Mỹ.

Các mặt hàng đầu tiên bị áp thuế gồm quần áo, giày, nước hoa, bia, rượu vang và rượu bourbon, trái cây và nước ép trái cây, trong đó có nước cam từ bang Florida, nơi ông Trump sinh sống trước khi vào Nhà Trắng. Canada cũng sẽ mở rộng mục tiêu đến dụng cụ thể thao, đồ gia dụng và nội thất.

Ottawa đang cân nhắc thêm một số biện pháp trả đũa không dùng đến công cụ thuế, như hạn chế xuất khẩu khoáng sản quan trọng và sản phẩm năng lượng sang Mỹ, chặn công ty Mỹ tham gia đấu thầu những hợp đồng với chính phủ Canada.

Như vậy, Canada và đối tác thương mại lớn nhất của mình là Mỹ đã chính thức bước vào cuộc chiến thương mại quy mô lớn sau các tuyên bố áp thuế của lãnh đạo hai nước. Bên cạnh các biện pháp thuế quan, Thủ tướng Trudeau cho hay, Canada đang xem xét áp dụng “các biện pháp phi thuế quan” đối với hàng xuất khẩu, bao gồm khoáng sản quan trọng, năng lượng và hoạt động mua sắm của Chính phủ.

Ngày 3/2, ông Trump viết trên mạng xã hội rằng ông sẽ lùi thời hạn áp thuế nhập khẩu với Mexico thêm một tháng. Mexico đã đồng ý siết kiểm soát biên giới phía bắc, nhằm chặn hoạt động buôn lậu, đặc biệt là fentanyl, vào Mỹ.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho biết thỏa thuận trên cũng bao gồm cam kết từ phía Mỹ nhằm ngăn buôn lậu vũ khí sang Mexico. Hai lãnh đạo điện đàm ngày 3/2, chỉ vài giờ trước khi thuế nhập khẩu Mỹ áp lên Mexico, Trung Quốc và Canada có hiệu lực. Ông Trump cho biết trong một tháng hoãn áp thuế, hai nước sẽ thảo luận sâu hơn về các vấn đề này.

Cũng trong ngày 01/2, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng đã ra lệnh cho Bộ trưởng Kinh tế của mình thực hiện các biện pháp thuế quan và phi thuế quan để bảo vệ lợi ích của đất nước mình.

Còn Trung Quốc cảnh báo sẽ kiện Mỹ lên Tổ chức Thương mại thế giới về vấn đề thuế quan, đồng thời khẳng định sẽ có những biện pháp đối phó tương ứng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của mình.

Ngày 04/2, Trung Quốc đã áp thuế bổ sung 15% đối với than, khí thiên nhiên hóa lỏng và 10% đối với dầu thô, máy móc nông nghiệp, xe ô tô phân khối lớn và xe bán tải.

Bộ Thương mại và cục Hải quan Trung Quốc cho biết họ đang áp dụng biện pháp kiểm soát xuất khẩu với vonfram, tellurium, ruthenium, molypden và các mặt hàng liên quan đến ruthenium nhằm “bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia”. Trung Quốc hiện kiểm soát phần lớn nguồn cung đất hiếm toàn cầu, vốn rất quan trọng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng sạch.

Ngày 06/2, Trung Quốc đã đệ đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới về mức thuế quan mới 10% của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và việc ông hủy bỏ miễn trừ “de minimis”. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc kêu gọi đối thoại giữa hai nước.

Về phần mình, Nhà Trắng cho biết, sẽ tiếp tục tăng thuế nếu Mexico, Canada và Trung Quốc trả đũa. Những động thái đáp trả lẫn nhau này có thể tạo tiền đề cho cuộc chiến thương mại quy mô lớn, gây thiệt hại về kinh tế cho tất cả các bên và thế giới.

(văn phòng VAA tổng hợp)